Η Φωκίδα, τόπος με πανάρχαιη ιστορία και παράδοση, οφείλει το όνομα της στον Φώκο,υιό του Ορτυνίονα,αρχηγού των Κορινθίων ο οποίος σύμφωνα με τη μυθολογία κατέλαβε την περιοχή της Φωκίδας. Στην αρxαιότητα,γεωγραφικά η Φωκιδα απλωνοταν ανατολικά μέχρι τη Λοκρίδα και την Αντίκυρα. Με την ίδρυση του Ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους προστέθηκε σ’ άυτη ο χώρος της Εσπερίας Λοκρίδας με σπουδαιότερες πόλεις την Άμφισσα, τη Μυωνία (σημερινή Αγ.Ευθυμία), το Χάλαιον, την Οιάνθη (Γαλαξείδι), τη Τολοφώνα και το Ευπάλιον.

Οσον αφορά στους πρώτους κατοίκους της Φωκίδας, μελέτες καταδεικνύουν τους Πελασγούς και τους Αιολείς. Την ιστορική πορεία της Φωκίδας έμελλε ωστόσο να χαράξει ανεξίτηλα το 1100 π.Χ. η Κάθοδος των Δωριέων, των απογόνων της γενιάς του Ημίθεου Ηρακλή,οι οποίοι μετακινήθηκαν από τον Βορρά προς τον Νότο. Το περιεχόμενο δεκάδων μύθων επιχειρεί να δικαιολογήσει την Κάθοδο τους. Οι Δωριείς εγκαταστάθηκαν στην Στερεά Ελλάδα και συγκεκριμένα σε επαρχία της Φωκίδας η οποία από τις αρχές 12ου π.Χ αιώνα έως και σήμερα διατηρεί την ονομασία Δωρίδα. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, ένα μέρος των Δωριέων διαπέρασε και στην Πελοπόννησο όπου και εγκαταστάθηκε μόνιμα. Όσον αφορά στην ζωή και στις καθημερινές τους ενασχολήσεις, σύμφωνα με γλωσσολόγους, αυτές δηλώνονται από την ίδια την ονομασία τους.Η κατάληξη -ευς (Δωριεύς) στα μυκηναϊκά χρόνια μαρτυρεί επαγγελματία και η ρίζα δωρ-παρουσιάζει συγγένεια με το δόρυ ή δούρυ. Οι λέξεις αυτές ανευρίσκονται σε πινακίδες της εποχής ενώ πρωτοσυνατήθηκαν στα Έπη του Ομήρου τον 8ο αιώνα π.Χ. (δούρειος ίππος). Όπως είναι προφανές το δόρυ ταυτίζεται με το ξύλο επομένως η ιστορική κοινότητα πιθανολογεί πως πρόκειται περί ξυλοκόπων. Να τονισθεί οτι κατά την μυκηναϊκή περίοδο διενεργείτο οργανωμένο εμπόριο με την Ανατολή και την Αίγυπτο στο οποίο εξαγόταν συχνά ξυλεία. Άλλωστε η άποψη αυτή δικαιολογεί και τις τραχιές γεωμορφολογικά περιοχές με τις απότομες κλιτείς τις οποίες συνήθιζαν να επιλέγουν ως τόπο κατοικίας τους οι Δωριείς, μια εκ των οποίων ήταν και η Δωρίδα.Λεπτομερέστερα, το έτος 1100 π.Χ.και η Κάθοδος των Ηρακλειδών, αποτέλεσε τομή στην κοινωνία της εποχής καθώς μια μεγάλη αλλαγή -εξέλιξη άνθισε σε πρόσφορο έδαφος.Οι κατερχόμενοι ή''κατιόντες''όπως ο Ηρόδοτος σοφά τους ονόμασε κυριάρχησαν γρήγορα στις περιοχές της Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου την πλέον χαρακτηριστική περίοδο της πτώσης του μυκηναϊκού κόσμου. Σύμφωνα με κάποιους μελετητές αποτέλεσαν μάλιστα το τελικό ισχυρό χτύπημα στην ήδη καταρρακωμένη μυκηναϊκή εξουσία.

Διαβαίνοντας το κατώφλι των Ιστορικών χρόνων, οι Δωριείς εγκαινίασαν την νέα εποχή κατά την οποία καταργήθηκε η βασιλεία του ''άνακτα" και τέθηκαν οι βάσεις για την διαμόρφωση των πολιτευμάτων της Αρχαίας Ελλάδας. Σε αντίθεση με όσους ταυτίζουν αποκλειστικά τους Δωριείς με φύλο πολεμικό το οποίο μετακινήθηκε με σκοπό να καταλάβει περιοχές, ή σύμφωνα με την μυθολογία να επανεγκατασταθεί σε αυτές που παλαιότερα του ανήκαν, η ιστορική κοινότητα κάνοντας αξιοσημείωτη παρατήρηση υποστηρίζει πως οι πιέσεις που οι Δωριείς άσκησαν σε συνδυασμό με άλλους κοινωνικους-οικονομικούς παράγοντες συνέβαλλαν στην πραγματοποίηση των δύο υπερπόντιων μετακινήσεων των ελληνικών φύλων προς την Ανατολή. Αναφερόμαστε στους δύο μεγάλους Αποικισμούς στη Μ. Ασία και στην ίδρυση πολυάριθμων ελληνικών πόλεων στις οποίες άνθισε και διαδόθηκε ο ελληνισμός για αιώνες.Χωρίς αμφιβολία, οι Δωριείς διαδραμάτισαν ρόλο αξιόλογο στην ιστορική πορεία της Αρχαίας Ελλάδος. Ιδιαιτέρως περήφανη των ριζών της είναι η Δωρίδα η οποία αιώνες τιμά με την ονομασία της τους Ηρακλείδες και συνάμα βαθιά συγκινημένη της παρακαταθήκης την οποία κληρονομεί ,του φημισμένου παγκοσμίως «Δωρικού ιδεώδους». Το ιδεώδες αυτό, θεμέλιο της κοσμοθεωρίας των Δωριέων προτάσσει τις αρχές της λιτότητας,απλότητας,αυστηρότητας και συνέπειας τόσο στο πλαίσιο της κοινωνικής τους ζωής, όσο και στην τέχνη, τον πολιτισμό και την λατρεία τους. H περιφερειακή ενότητα της Φωκίδας, με σεβασμό στο ένδοξο παρελθόν της, «βαπτίζει» τους δύο δήμους της Δ.Δελφών και Δ.Δωρίδας αντίστοιχα.

Η παρουσία της Φωκίδας στον χρόνο δεν σταματάει ωστόσο εδώ. Οι Φωκείς σύμφωνα με τον πατέρα της ιστοριογραφίας Ηρόδοτο, συμμετείχαν στην υπεράσπιση της Ελλάδας κατά την διάρκεια των Περσικών πολέμων και συγκεκριμένα στη μάχη των Θερμοπυλών το 480 π.Χ. Σύμφωνα με εντολές του στρατηγού Λεωνίδα χίλιοι Φωκείς ανέλαβαν σε στρατηγικό σημείο-πέρασμα την προστασία φρουρίου από την επέλαση του περσικού στρατού. Μετά την ήττα στις Θερμοπύλες,οι Πέρσες εισέβαλαν στη Φωκίδα και κατέστρεψαν πολλές Φωκικές πόλεις όπως Δρυμαία, Έρωχο, Τεθρώνιο, Αμφίκλεια, Ελάτεια, Πεδιείς,Τριταία,Υάμπολη,Άβες,Νέων και Παραποτάμιους. Για την προσφορά τους στους Περσικούς πολέμους, η Αθήνα σύμφωνα με τις πηγές του Ηροδότου, τους παραχώρησε τον έλεγχο του Μαντείου των Δελφών το έτος 457 π.Χ. Περίπου 180 χρόνια αργότερα, το 279 π.Χ. η Αρχαία Καλλίπολις, στη θέση του σημερινού οικισμού Καλλίου του Λιδωρικίου έρχεται αντιμέτωπη με τον οργανωμένο στρατό των Γαλατών οι οποίοι οργανώνουν επέμβαση στην Ελλάδα με σκοπό την άμεση και ολοκληρωτική κατάληψη της. Η Αρχαία Καλλίπολη,στρατηγικής θέσης περιοχή, μοναδική δίοδος απο την θεσσαλία και την κοιλάδα του Σπερχειού προς την Αιτωλία και την Ναυπακτο,σύμφωνα με τις πηγές του μεγάλου ιστοριογράφου Παυσανία καταστράφηκε ολοσχερώς απο τους Γαλάτες οι οποίοι δεν δίστασαν να διαπραξουν και θηριωδίες σε βάρος των κατοίκων της. Η Καλλίπολις η οποία βρισκόταν στη θέση του κάστρου του Βελούχοβου συμμετείχε από τον 4ο π.Χ αιώνα στην Αιτωλική συμπολιτεία . Τειχίστηκε και αποτελεσε το πολιτικό, οικονομικό και θρησκευτικό κεντρο των γύρω αγροτικών οικισμών. Μετα την γαλατική επιδρομή η Αρχαία Καλλίπολις ανοικοδομήθηκε ξανα. Απο τα μέσα του 2ου π.Χ. αιώνα έως και τον 9ο μ.Χ καμία πηγή δεν αναφέρεται στο Κάλλιο. Τότε είναι που το Λιδωρίκι ορίζεται ως διοικητικό κέντρο της Δωρίδας και φιλοξενεί την έδρα του επισκόπου.Τον 14ο και 15ο αιώνα γίνεται μια μικρή αναφορά στο κάστρο του Λιδωρικίου το οποίο σύμφωνα με τους ιστορικούς ταυτίζεται με τα μεσσαιωνικά ερείπια της αρχαίας ακρόπολης του Καλλίου.

Πηγή:www.doricharmony.gr